Weet jij wat je eet?

Weet jij wat je eet? Wat "natuurlijk" betekent, wat is "puur", welke keurmerken er zijn, wat microplastics zijn? Wat het betekent als een product 100% ongeraffineerde suiker bevat? In dit blog vertel ik je erover. 

Steeds meer mensen willen bewuster en gezonder leven en eten. Daarom zetten producenten en marketeers hun producten graag zo gezond en "natuurlijk" mogelijk in de markt. En daar moeten wij, consumenten, ons van bewust zijn. Omdat de dingen vaak nét even iets anders worden voorgesteld dan ze in werkelijkheid zijn. Ik heb hier onderzoek naar gedaan en kwam dingen tegen die ik zelf niet verwacht had.  Interessant genoeg om dit blog goed te lezen. 

Kort samengevat: 

1. Steeds meer mensen willen bewuster en gezonder leven en eten. Daarom zetten producenten en marketeers hun producten graag zo gezond en "natuurlijk" mogelijk in de markt.
   
   
2. In Nederland geldt voor voedingsclaims alleen de regel dat de term 'natuurlijk’ is toegestaan wanneer dit niet misleidend is.
   
   
3. "100% natuulijk" mag alleen gebruikt mag worden voor producten met 100% pure, natuurlijke ingrediënten, zonder kunstmatige geur-, kleur- en smaakstoffen, met zo min mogelijk toevoegingen en bewerkingen.
   
   
4. Is een product niet 100% natuurlijk en onbewerkt? Dan kunnen producenten op hun verpakking bijvoorbeeld "met natuurlijke ingrediënten" zetten.
   
   
5. Als er niet  "100% natuurlijk" staat, weet jij dat je op het etiket moet kijken om te zien wat toegevoegd is.
   
   
6. De term "puur" zie je ook steeds vaker op verpakkingen. De claim "puur" is niet beschermd in de Nederlandse warenwet, dus elke producent kan zijn eigen definitie hanteren. In het algemeen geldt dat een product puur mag worden genoemd wanneer het natuurlijk en zo min mogelijk bewerkt is.
   
   
7. Ook hier zie je voorbeelden die niet kloppen; bijvoorbeeld de claim van Appelsientje Zontomaatje. Op het pak staat "100% puur sap". Maar op het etiket worden toevoegingen genoemd, de claim klopt dus niet. Volgens Appelsientje voldoet de drank aan de wettelijke eisen om vruchtensap te mogen heten. Dat klopt ook, maar dat maakt het nog niet ‘100% puur’.
   
   
8. Ultrabewerkt voedsel past niet in een gezond eetpatroon. Deze producten leveren veel caloriën en weinig of geen nuttige voedingsstoffen zoals vezels, vitaminen en mineralen bevatten. Het is vulling, geen voeding.
   
   
9. Met de claim "0% geraffineerde suiker" willen fabrikanten het idee geven dat ongeraffineerde suiker beter is dan geraffineerde suiker. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat dit waar is. Suiker = suiker.
   
   
10. De claim "zonder toegevoegde suiker" mag alleen gebruikt worden wanneer geen suiker of iets anders is toegevoegd vanwege hun zoetkracht. Dus voegen fabrikanten appelstroop, honing of dadelpasta toe en zeggen dat ze dat niet doen vanwege de zoetkracht, maar als vulling, voor de smaak, of om de muesli te binden, zoals Kellogs zegt. Maar ondertussen zit er 16 gram suiker per 100 gram muesli in Kellogs.
    
    
11.  In de Keurmerkenwijzer kun je checken wat een keurmerk aangeeft.
    
    
12. . Een nieuwe trend is ook dat er steeds meer producten komen met groente erin;  groentewraps, groentepasta, groentecrackers, groentesnoep en ga zo maar door. DIt klinkt heel gezond, in feite zijn het bewerkte producten met een beetje groentepoeder erin.
    
    
13.  Biologisch is een wettelijk beschermde term.. Het zegt iets over HOE eten gemaakt is. Bijvoorbeeld zonder chemische bestrijdingsmiddelen.
    
    
14. Microplastics zijn stukjes plastic van minder dan 5 millimeter groot. Deze deeltjes belanden in het milieu en hopen zich daar op en komen via dier en plant in de voedingsketen.. Er wordt onderzoek gedaan of dit schadelijk is voor mensen. Op lange termijn zal dit het geval zijn. 

  Wil je hier meer over weten? Lees dan verder. 

 Ik begin met het woord "natuurlijk". 

De laatste jaren is de trend dat steeds meer mensen bewuster en gezonder willen leven en eten.
Daarom zetten producenten en marketeers hun producten graag zo gezond en "natuurlijk" mogelijk in de markt.

Wat zijn hiervoor de regels? 

In Nederland is er één regel, en die is alleen van toepassing op gezondheidsproducten.
 Die regel is dat in een reclame niet het idee mag worden gewekt dat de veiligheid of de werkzaamheid van het product te danken is aan het feit dat het “natuurlijk” of van “natuurlijke oorsprong” is. 

 Afgezien van deze ene regel over gezondheidsproducten geldt voor al het overige: 

De term 'natuurlijk’ is toegestaan wanneer dit niet misleidend is

Interessant hé, want wat is nu wel of niet misleidend?

100% Natuurlijk

Grofweg kun je zeggen dat "100% natuulijk" alleen gebruikt mag worden voor producten met 100% pure, natuurlijke ingrediënten, zonder kunstmatige geur-, kleur- en smaakstoffen, met zo min mogelijk toevoegingen en bewerkingen.

Is een product niet 100% natuurlijk en onbewerkt?

Dan kunnen producenten op hun verpakking bijvoorbeeld "met natuurlijke ingrediënten" zetten. De claim “met natuurlijke ingrediënten” mag gemaakt worden indien het product niet uitsluitend uit natuurlijke ingrediënten bestaat. “Met” is immers geen absolute claim.
 Er blijft ruimte voor andere ingrediënten.
 Wat een producent in dit geval níét mag zeggen, is dat het  product "vol met echte, natuurlijke ingrediënten” is. De aanduiding “vol met” suggereert dat een product helemaal vol zit met natuurlijke ingrediënten. En dat klopt in dit geval niet.

=> Let de komende dagen op de claims op je verpakkingen. 

Kom je een product tegen waarvan je twijfels hebt over de claim op de verpakking? Laat het me weten, dan ga ik het uitzoeken. 

Een voorbeeld van een product waarvan de claim niet klopt: Kühne mosterd.

Bron: Consumentenbond

‘Natuurlijk, zonder toevoegingen’ staat er op de verpakking van deze mosterd. Daarin zitten ‘antioxidant: kalium-metabisulfiet’ en ‘zuurteregelaar: citroenzuur’. Wel toevoegingen dus. En kalium-metabisulfiet is niet natuurlijk.

De Consumentenbond heeft dit met de fabrikant besproken. De fabrikant geeft toe de claim ‘verwarrend’ te vinden en past het etiket aan. Ik kwam het potje vandaag nog wel tegen in de supermarkt. 

Wanneer is een product 'puur'?

 De claim 'puur' is niet beschermd in de Nederlandse warenwet, dus elke producent of verkoper kan zijn eigen definitie hanteren. In het algemeen geldt dat een product puur mag worden genoemd wanneer het natuurlijk en zo min mogelijk bewerkt is.

Wat vind jij; is deze chips puur? 

 Bron: Consumentenbond

Normaal bevatten chips suiker, aroma’s of gistextract. Die zitten niet in deze chips. Zijn ze daarom puur? Volgens de fabrikant wel.
 De Consumentenbond vroeg consumenten om hun mening. Sommige consumenten zijn het met de fabrikant eens, er zitten namelijk ‘geen gekke namen of E-nummers’ in. Maar veel anderen vinden de redenering twijfelachtig.
 ‘Wat is er puur aan chips?’ en ‘Puur zou betekenen: alleen aardappel’, reageren ze.

Zo zie je, wat voor de één puur is, is dat voor de ander niet. 

Wanneer is een sap 100% puur? 

=> als er niets anders dan sap in zit. 

Op het pak Appelsientje Zontomaatje staat de claim: 100% puur sap.

Je zou denken dat hier niets anders dan sap in zit. Maar naast tomatensap uit concentraat zit in deze drank ook citroensap uit concentraat, zout en vitamine C. Volgens Appelsientje voldoet de drank hiermee aan de wettelijke eisen om vruchtensap te mogen heten. Dat klopt ook, maar dat maakt het nog niet ‘100% puur’.
Zo zie je, als je precies wilt weten wat je eet of drinkt, moet je het etiket bestuderen. 

De Consumentenbond heeft een opsomming gemaakt van marketingtrucs. Je vindt het hier. 

Moet je persé puur natuur eten? 

In het algemeen is een puur natuur product prima voor je.
Ik schrijf expres "in het algemeen" want als je bijvoorbeeld 10 sinaasappels perst en achter elkaar opdrinkt, dan is dit echt puur natuur maar piekt ook je bloedsuikerspiegel.  

Het is dus goed altijd na te denken over het effect op je lichaam.
 Maar eet je onbewerkt, dan eet je geen onnodige toevoegingen.
 Dat wil niet zeggen dat alle bewerkte producten niet goed zijn.  

Passen bewerkte producten in een gezond eetpatroon? 

Sommige wel: 

Bewerkingen zoals versnijden, invriezen, koken en pasteuriseren zorgen er voor dat producten beter bewaard kunnen worden. Het voedsel wordt hierdoor veiliger en er is minder voedselverlies. Voorbeelden zijn diepvriesgroenten of yoghurt. 

Andere niet: 

Bewerking kan ook nadelig zijn en minder gezond maken. Het gaat dan om ‘ultrabewerkt voedsel’. Voedsel en dranken uit een fabriek, die klaar zijn voor gebruik en uit verschillende ingrediënten bestaan. Veel gebruikte ingrediënten zijn suiker, geraffineerde bloem, palmolie (en andere vetten rijk aan verzadigde vetzuren) en zout.  Deze producten leveren veel caloriën en weinig of geen nuttige voedingsstoffen zoals vezels, vitaminen en mineralen bevatten.

Een product zonder vezels bijvoorbeeld zorgt ervoor dat je bloedsuikerspiegel stijgt en je trek blijft houden. Je krijgt niet het gevoel dat je "vol" zit. 

Het is vulling, geen voeding.

Je eet er snel te veel van, en ze geven je geen goede voedingsstoffen. Bijvoorbeeld: frisdranken, snoep, koekjes en andere zoete snacks, chips en andere zoute snacks, bewerkte vleeswaren. Deze producten zijn overbodig in een gezond eetpatroon.
 Je raadt het al, deze producten kun je het best zoveel mogelijk vermijden.  

Heb je deze claim al gezien?  "0% geraffineerde suiker"

In Amerika wordt deze claim al langer gebruikt, in Nederland zie je hem steeds vaker. Fabrikanten gebruiken de claim als ze bijvoorbeeld honing, appelstroop of kokosbloemsuiker gebruiken in plaats van suiker.  

Ze willen hiermee het idee geven dat ongeraffineerde suiker beter is dan geraffineerde suiker.

Klopt dit? 

Er is geen wetenschappelijk bewijs dat dit waar is.

• Voor je bloedsuikerspiegel maakt het niet uit welke suiker je eet. 
• Het voordeel van eventueel goede stoffen in ongeraffineerde suiker (zoals mineralen) weegt niet op tegen het nadeel van (te)veel suiker eten. 

In deze 2 producten met de claim "0% geraffineerde suiker" zit behoorlijk wat suiker; 

Dus: laat je niet misleiden door deze claim. Suiker is suiker. 

Bron: Consumentenbond.nl

Op veel producten zie je de claim "zonder toegevoegde suiker staan". 
Wat betekent dit? 

In de wet staat de deze claim alleen gebruikt mag worden wanneer geen suikermolekulen (mono - of dischariden) of andere vanwege hun zoetkracht gebruikte levensmiddelen zijn toegevoegd.

En in die laatste woorden zit het probleem. Fabrikanten voegen appelstroop, honing of dadelpasta toe en zeggen dat ze dat niet doen vanwege de zoetkracht, maar als vulling, voor de smaak, of om de muesli te binden, zoals Kellogs zegt. Maar ondertussen zit er 16 gram suiker per 100 gram muesli in Kellogs. 

Bron: Consumentenbond

=> Deze claim zegt dus niets over de hoeveelheid suiker in een product. 

Weetje over e-nummers. 

In bewerkte producten zitten vaak e-nummers.
 Zijn die nu wel of niet schadelijk voor je gezondheid?  
 Op internet zijn de meningen daarover verdeeld. 

Dit zegt het Voedingscentrum

Op de website van het Voedingscentrum kun je e-nummers invullen en geeft het Voedingscentrum hun mening over dat e-nummer. Zij volgen hierbij het oordeel van de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA). 

Je kunt hier e-nummers checken. 

Dit zegt A Healthylife

Ahealthylife.nl is kritischer dan het Voedingscentrum en heeft een stoplicht-lijst aangelegd. Groen is geen probleem voor de gezondheid, oranje kan in geringe mate gegegeten worden en rood is wat hen betreft niet goed voor de gezondheid. 

Hun lijst vind je hier. 

Moeilijk hé, want wie heeft nu gelijk?
 Mijn advies is zoveel mogelijk verse producten zonder toevoegingen te eten.

Hoe weet je of een keurmerk betrouwbaar is? 

Je kunt de keurmerken checken in de Keurmerkenwijzer.
 Klik hier als je de check wilt doen. 

(video Keurmerkenwijzer)

Gisteren heb ik je geschreven over de Keurmerkenwijzer van Milieu Centraal.
 Zij hebben deze 10 topkeurmerken geselecteerd:

Wat zijn topkeurmerken?

Topkeurmerken zijn koplopers onder de keurmerken op voeding. Zij stellen de hoogste eisen op het gebied van milieu, dierenwelzijn en mens & werk. Dit betekent niet dat alle producten met één of meer topkeurmerken 100% duurzaam zijn; er kan nog steeds ruimte voor verbetering zijn. Het betekent wel dat zij binnen de productcategorie de strengste eisen stelden ten tijde van de beoordeling. Door deze producten te kopen, draag je bij aan het proces naar een duurzamere voedselketen.

Eisen topkeurmerk

Een topkeurmerk scoort een score van 4 of 5 op deze 3 punten:  

1. zij zijn ambitieus op het gebied van duurzaamheid,
2. ze geven goede informatie waardoor je weet wat je koopt 
3. ze worden door een onafhankelijke partij gecontroleerd. 

Wat betekent het als er op een product géén keurmerk staat?

 Een keurmerk laat zien dat een product aan bepaalde eisen voldoet, maar een product zonder keurmerk is niet persé slechter. Misschien vindt de fabrikant de aanvraag en de controle van het keurmerk te duur, of de eisen die het keurmerk stelt te laag. Of hij ziet geen meerwaarde van het keurmerk omdat het te onbekend is. Het ontbreken van een keurmerk wil dus niet zeggen dat het product niet duurzaam is. Het is alleen lastiger te beoordelen voor consumenten.

 Wil je toch weten of het product duurzaam geproduceerd wordt, dan moet je zelf op onderzoek uit. Bijvoorbeeld door informatie op de website te bekijken of vragen te stellen aan de producent.

Lokgroente

Het ging over de trend die je ook steeds meer ziet; groentewraps, groentepasta, groentecrackers, groentesnoep en ga zo maar door.
Deze producten geven het idee dat ze heel gezond zijn.
 Maar helaas; het zijn gewoon bewerkte producten, met een beetje groentepoeder erin. Geen verbetering ten opzichte van het basisproduct. Wel duurder.

Wil je het programma terugzien, kijk dan op npo3.nl, de aflevering Keuringsdienst van waarde van 17 februari 2022, 20-25-2050 uur. 

Wat is biologisch nu precies?

Biologisch zegt iets over HOE eten is gemaakt. Bij het telen van groente en fruit mogen boeren bijvoorbeeld geen kunstmest en geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruiken. En biologische veehouders doen er alles aan om hun dieren een zo natuurlijk mogelijk leven te geven. Zo hebben varkens, koeien en kippen veel ruimte en mogen ze naar buiten. Ze eten biologisch voedsel en krijgen alleen medicijnen als het écht nodig is.

Hoe herken je een biologisch product?

Biologisch is een wettelijk beschermde term. Biologische producten worden onafhankelijk gecontroleerd door Stichting Skal. Als ze aan alle voorwaarden voldoen, verdienen ze het Europees Keurmerk. Dat herken je aan dit groene 'EU-blaadje' op de verpakking: 

Wat is microplastic?

Microplastics zijn stukjes plastic van minder dan 5 millimeter groot. Deze deeltjes belanden in het milieu en hopen zich daar op. Ze zijn niet afbreekbaar, maar vallen uiteen in steeds kleinere stukjes. En ze zijn onmogelijk op te ruimen. Microplastic - en de nog kleinere nanoplastics – komt voor in de oceanen en rivieren, in de lucht en in de grond. En in ons voedsel. Bij onderzoeken werd al microplastic gevonden in:

• bier
• honing
• kraanwater
• theezakjes
• zeezout
• zeevoedsel, zoals mosselen en garnalen

Bron: https://www.consumentenbond.nl/duurzamer-eten/microplastics

Zijn microplastics schadelijk?

Er is nog veel onduidelijk over de schadelijkheid van microplastics. In de natuur zijn wel negatieve effecten te zien. Dieren krijgen kleine stukjes plastic binnen met hun eten en zo komt het in de voedselketen. Ook kunnen microplastics via de wortels planten binnendringen en zo in ons voedsel terechtkomen. 

Voor onze eigen gezondheid lijkt er geen acuut gevaar. Wel zijn er zorgen voor gevaren op de lange termijn. Plastic bevat namelijk vaak allerlei schadelijke stoffen. Denk aan weekmakers, vlamvertragers of stabilisators. Dit soort stoffen kunnen hormoonverstorende eigenschappen hebben, of effecten op ons immuunsysteem als je ze binnenkrijgt. Wat de gevaren precies zijn, wordt op dit moment nog onderzocht. 

Ik denk zelf: lijkt me niet goed om plastic te eten, zat van oorsprong niet in ons voedsel. 

 Bron: https://www.consumentenbond.nl/duurzamer-eten/microplastics

Gezonde leefstijl, betere conditie, bewust eten, geen plastics in het milieu; het heeft allemaal met gedrag te maken.

Om iets te veranderen moet je in actie komen, doen en vooral dóórgaan. 

Wat kun je zelf doen tegen microplastics? 

Bij het boodschappen doen: 

• Vermijd waar mogelijk plastic verpakkingen
• Kies grootverpakkingen in plaats van losverpakte producten
• Scan producten met de Beat the microbeat-app om te ontdekken of er microplastics in zitten
• Kies cosmetica, verzorgings- en schoonmaakproducten, wasmiddelen, verf en beits met een keurmerk dat garandeert dat ze microplasticvrij zijn.
• Doe inkopen op de markt, bij een verpakkingsvrije winkel of laat lege potten vullen.

Meer tips vind je op https://www.consumentenbond.nl/duurzamer-eten/microplastics

Hoe herken je microplastics? 

Microplastics zijn tussen de kleine lettertjes van de ingrediëntenlijst lastig te herkennen.
Je vindt hier een lijst: https://www.consumentenbond.nl/duurzamer-eten/microplastics

 Zo, nu weet je meer over wat je wel of niet eet. 

Heb jij een tip, of kom je een product tegen waar je twijfels bij hebt? 

Laat het me weten!

Groeten van Anja